Trong những tác phẩm văn học lấy cảm hứng từ những cuộc chiến tranh, có những tác phẩm đầy rẫy đau thương và tội ác, số khác thì phủ mình bởi lý tưởng cao đẹp và khí thế anh hùng. Vậy, chiến tranh là bi thương hay hùng tráng? Cuốn tiểu thuyết kinh điển “Chuông Nguyện Hồn Ai” của nhà văn Ernest Hemingway sẽ giúp bạn tìm ra cho mình câu trả lời của câu hỏi này.
![[PDF] Review Chuông Nguyện Hồn Ai - Câu hỏi về bản chất của chiến tranh](https://motreview.com.vn/wp-content/uploads/2023/03/chuong-nguyen-hon-ai.png)
Ernest Hemingway là một tiểu thuyết gia, nhà văn và nhà báo người Mỹ. Hemingway nổi tiếng với hình tượng một người đàn ông yêu thích phiêu lưu và rất “trải đời”. Bên cạnh sự nghiệp viết lách, Ernest Hemingway từng đảm nhiệm những công việc như phóng viên, tài xế, đánh cá, v.v. Đặc biệt, ông cũng từng là quân nhân trong Thế Chiến Thứ Nhất, có lẽ chính trải nghiệm này đã định hình nên chủ đề và văn phong của Hemingway trong nhiều tác phẩm văn học sau đó, bao gồm tiểu thuyết “Chuông Nguyện Hồn Ai” mà Tulato sắp giới thiệu cho các bạn khán giả. Năm 1954, ông nhận được giải Nobel Văn Học danh giá cho tác phẩm “Ông Già Và Biển Cả”.
Ernest Hemingway ngay từ đầu đã rất quan tâm đến Cuộc Nội Chiến Tây Ban Nha – cuộc chiến giữa phe cộng sản và phát xít trong giai đoạn những năm 1930. Năm 1937, ông được giao nhiệm vụ theo dõi cuộc chiến trực tiếp tại đất nước này và năm 1940, ông trở về với cuốn tiểu thuyết lấy cảm hứng từ đó mang tên “Chuông Nguyện Hồn Ai”.
“Chuông Nguyện Hồn Ai” dài 540 trang với tất cả 42 chương, xoay quanh 72 giờ làm nhiệm vụ của người lính Robert Jordan. Cuốn tiểu thuyết được xây dựng trên bối cảnh khu vực gần Segovia tại Tây Ban Nha. Robert Jordan vốn là một giáo viên người Mỹ, đồng thời là một người lính quốc tế đầy lý tưởng và can trường; anh tham gia vào Cuộc Nội Chiến Tây Ban Nha và chiến đấu cho phe Cộng Hòa, ủng hộ chính quyền và chống lại chủ nghĩa Phát xít đang hoành hành tại đất nước này.
Mở đầu cuốn tiểu thuyết, Robert Jordan – nhân vật chính của cuốn tiểu thuyết – một chiến sĩ cộng sản, được giao trọng trách liên lạc với một đội du kích khác gồm 3 thành viên: Pablo, Pilar, María để cùng họ thực hiện nhiệm vụ phá hủy một cây cầu trong vòng ba ngày nhằm ngăn chặn đường tiến quân của quân Phát xít trong cuộc tấn công sắp tới tại khu vực.
Ngay từ khi câu chuyện bắt đầu, những mộng tưởng, đức tin về chính trị, lý tưởng cao cả của Robert Jordan về cuộc chiến đều dần tan vỡ. Sau khi bước chân vào cuộc chiến và đương đầu với bộ mặt chân thật, tàn khốc của chiến tranh, anh bắt đầu hoài nghi về những gì mình đang đấu tranh và ủng hộ. Robert đã tự hỏi rằng: Liệu phe Cộng Hòa và Phát Xít có gì khác nhau không? Trong khi anh muốn chiến đấu vì điều gì đó cao đẹp và chính nghĩa, những gì anh phải thấy và làm chỉ là giết chóc. Chẳng hạn, sự thay đổi về nhận thức này còn được thể hiện qua tâm lý và cuộc hội thoại giữa Robert và Golz khi cả hai bàn luận về cuộc tấn công sắp tới.
Những suy tư, trăn trở, những cuộc đấu tranh tư tưởng và mâu thuẫn nội tâm của chính nhân vật Robert Jordan về Cuộc Nội Chiến Tây Ban Nha nói riêng và chiến tranh nói chung sẽ trải dài xuyên suốt câu chuyện và trở thành chủ đề trọng tâm của cuốn tiểu thuyết “Chuông Nguyện Hồn Ai”. Nhà văn Hemingway thực tế đã sử dụng nhân vật và tâm lý nhân vật Robert như một cách để phê phán và vạch trần tội ác chiến tranh.
Sau khi liên lạc và bắt đầu đồng hạng cùng đội du kích, Robert không chỉ làm bạn với Pablo và Pilar, anh thậm chí đã đem lòng yêu María ngay từ cái nhìn đầu tiên. Với Robert, đó không chỉ là một mối tình hết sức tươi đẹp, ngọt ngào, mà với một người lính hằng ngày đối diện với sinh tử như anh, tình yêu với María đã phần nào đó cứu rỗi anh – nó cho anh một lẽ sống mới, một động lực mới trong những ba ngày làm nhiệm vụ ngắn ngủi nhưng đầy nguy hiểm. Robert cũng hiểu rằng, ba ngày này rất có thể là những ngày cuối cùng trong cuộc đời anh.
Ba ngày ba đêm với hơn 500 trang sách, độc giả sẽ được chứng kiến những biến chuyển về tâm lý, những cuộc trò chuyện giữa người lính và cả những khoảnh khắc lãng mạn giữa Robert và María. Dù về thời gian diễn ra trong cuốn sách có phần ngắn ngủi, Hemingway luôn tận dụng mọi phương tiện mình có để thể hiện nội dung và chủ đề của cuốn tiểu thuyết, trong đó phải kể đến cách nhân vật được xây dựng và tính cách, tư duy của họ.
Bên cạnh nhân vật chính Robert Jordan kiên định, liêm minh, thực tế và dũng cảm, chúng ta có thể lấy Pablo và Pilar – hai thành viên còn lại trong đội du kích – làm ví dụ. Họ cũng là những nhân vật nổi bật của câu chuyện. Pablo là nhân vật gần như trái ngược với Robert: anh ta nhát gan, thiếu kiên định và có phần ích kỷ. Pilar, trái với người chồng Pablo của mình, lại nổi bật với đức tính can đảm và lý tưởng mạnh mẽ dành cho phe Cộng Hòa.
Dù sở hữu tính cách riêng, ba nhân vật này lại đại diện cho tâm lý khác nhau của những người lính khi đối diện với chiến tranh: Pilar là một người lính nhiệt huyết và lý tưởng, Pablo lại thù ghét chiến tranh, muốn bảo vệ cá nhân mình và khao khát hòa bình, Robert Jordan là nhân vật đứng giữa hai thái cực ấy với rất nhiều hoài nghi về những gì anh đang dốc mình chiến đấu. Song, dù ở những giai đoạn nhận thức khác nhau, đến cuối cùng, Hemingway sẽ đưa cả ba nhân vật đi đến một sự giác ngộ chung về bản chất của cuộc chiến tranh mà họ đang tham gia và có nguy cơ đánh đổi mạng sống của mình.
Cuối cùng, liệu Robert và đội du kích có hoàn thành được nhiệm vụ phá cầu không? Chúng ta sẽ được chứng kiến cái kết kết có hậu cho cuộc tình của Robert và María chứ? Câu trả lời này phải do chính các bạn độc giả tìm ra khi đã cầm trên tay cuốn tiểu thuyết “Chuông Nguyện Hồn Ai”.
Tuy nhiên, Tulato cần có một lưu ý nho nhỏ với các bạn độc giả để tránh hiểu lầm rằng: “Chuông Nguyện Hồn Ai” không phải cuốn tiểu thuyết viết về cuộc tình lãng mạn thời chiến, cuốn sách cũng không phải bản hùng ca ca ngợi lòng dũng cảm và lý tưởng của người lính. “Chuông Nguyện Hồn Ai” là cuốn sách viết về sự thật – đó là sự thật trần trụi, tàn nhẫn và đau thương về bản chất của chiến tranh.
“Chuông Nguyện Hồn Ai” chính là bài học về sự hủy hoại của chiến tranh, nó hủy hoại một con người về cả thể xác lẫn tâm hồn. Trong cuốn tiểu thuyết, có rất nhiều nhân vật được nhắc đến một cách rất cụ thể như những nạn nhân của chiến tranh thông qua những mất mát và thương tích của họ. Trong đó có cả María – người tình của Robert, bởi cô từng bị cưỡng hiếp bởi lính phát xít. Những ai tham giao vào cuộc chiến này, dù họ có ủng hộ phe phái chính trị nào, đều phải đi qua mất mát và tổn thương, họ đánh mất cuộc sống bình yên, hạnh phúc và cả tương lai. Ernest Hemingway thấu hiểu điều này, bởi lẽ chính bản thân ông cũng từng trực tiếp đi qua bom đạn chiến tranh. Hemingway cũng đã có một câu nói rất nổi tiếng về chiến tranh như sau: “Đừng nghĩ rằng chiến tranh, dù cần thiết hay chính nghĩa đến mấy, thì không phải là tội ác”.
Chính sự giác ngộ về bản chất chiến tranh đó đã dẫn đến sự ra đời của “Chuông Nguyện Hồn Ai” – một cuốn tiểu thuyết đầy giá trị nhân văn và đồng thời giàu tính phê phán, tờ The New Yorker đã từng tán dương cuốn tiểu thuyết kinh điển của thế kỷ 20 rằng: “Tôi không quan tâm liệu đây có phải cuốn sách “vĩ đại” hay không. Tôi cho rằng cuốn sách là những gì Hemingway muốn nó trở thành: một cuốn sách đích thực. Nó chỉ chứa đựng một định kiến duy nhất – đó chính là định kiến ủng hộ cho những con người bình thường. Nhưng không phải ai cũng hiểu được định kiến ấy và chỉ có những nhà văn đại tài mới có thể bộc lộ điều đó một cách đầy xúc động như thế”.
Năm 2019, BBC đã xếp “Chuông Nguyện Hồn Ai” vào danh sách “Top 100 Tiểu Thuyết Truyền Cảm Hứng Nhất”. Văn chương của Ernest Hemingway nói chung được đánh giá là rất có sức ảnh hưởng đến những thế hệ nhà văn sau đó; và những cuốn tiểu thuyết của ông đã góp phần định hình, làm thước đo chuẩn mực cho văn học hiện đại. Nếu bạn yêu thích thể loại tiểu thuyết phiêu lưu, viết về chiến tranh và văn học kinh điển, thì “Chuông Nguyện Hồn Ai” nhất định là một tác phẩm không thể bỏ qua!
Tác giả review: Nguyễn Đức Quyền (Người Đọc Sách)